W środę 22 lutego wierni Kościoła katolickiego wkraczają w okres Wielkiego Postu. Czterdziestodniowe przygotowanie do świąt wielkanocnych, stanowiących szczyt całego roku liturgicznego, rozpoczyna się pokutnym obrzędem posypania głów popiołem. Sprawuje się go podczas mszy św. lub specjalnej liturgii Słowa. Tradycyjne orędzie na Wielki Post wystosował papież Benedykt XVI.

Posypanie głów popiołem to znak pokutny pochodzący z tradycji biblijnej. W sugestywny sposób wyraża on grzeszną kondycję człowieka. Przyjmując popiół na głowę wierni poprzez ten zewnetrzny gest uznają swoją winę wobec Boga oraz deklarują wolę wewnętrznej przemiany pokładając nadzieję w Jego miłosierdziu i cierpliwości.

W Środę Popielcową wierni mają obowiązek zachowania postu, czyli powstrzymania się od spożywania pokarmów mięsnych i ilościowego ograniczenia przyjmowanych posiłków.

Okres Wielkiego Postu stanowi przygotowanie do obchodów wielkanocnych. Ma on podwójny charakter. Dla katechumenów, czyli dorosłych kandydatów do chrztu, Wielki Post to czas intensywnych przygotowań do przyjęcia chrztu i innych sakramentów inicjacji chrześcijańskiej, których Kościół ma zwyczaj udzielać przede wszystkim podczas Wigilii Paschalnej. Natomiast wszyscy wierni w okresie Wielkiego Postu poprzez bardziej intensywne słuchanie Słowa Bożego, gorliwszą modlitwę i inne praktyki pokutne przygotowują się do odnowienia w noc paschalną zobowiązań wynikających z przyjętego niegdyś sakramentu chrztu. W okresie Wielkiego Postu w liturgii używa się szat koloru fioletowego, ołtarzy nie ozdabia się kwiatami, a na instrumentach wolno grać jedynie dla podtrzymania śpiewu wiernych.

Orędzie papieskie na tegoroczny Wielki Post oparte jest na zdaniu zaczerpniętym z Listu do Hebrajczyków: „Troszczmy się o siebie wzajemnie, by się zachęcać do miłości i do dobrych uczynków» (10, 24). Papież przypomina o potrzebie odpowiedzialności za drugiego człowieka pod względem fizycznym, moralnym i duchowym. W związku z tym ostatnim aspektem troski o bliźniego papież zwraca uwagę na upomnienie braterskie. Benedykt XVI pisze: „Ważną rzeczą jest ocalenie tego aspektu miłości chrześcijańskiej. Nie należy milczeć w obliczu zła. Mam tu na myśli postawę tych chrześcijan, którzy przez szacunek dla człowieka lub po prostu z wygodnictwa dostosowują się do powszechnie panującej mentalności, zamiast przestrzegać swych braci przed tymi sposobami myślenia i postępowania, które są sprzeczne z prawdą i nie prowadzą do dobra. Upomnienie chrześcijańskie nie jest jednak nigdy formułowane w duchu potępienia czy oskarżenia; wypływa zawsze z miłości i miłosierdzia i rodzi się z prawdziwej troski o dobro brata”.