Dubienka niewielka miejscowość nad Bugiem, w województwie lubelskim, ponad 200 lat temu w czasie wojny polsko-rosyjskiej toczonej w obronie Konstytucji 3-go Maja była miejscem bitwy stoczonej pomiędzy armią koronną dowodzoną przez księcia Józefa Poniatowskiego a wojskami rosyjskimi. Dowodzona przez Tadeusza Kościuszko 8 tysięczna dywizja osłaniająca siły główne strała się z nacierającym nieprzyjacielem w sile 19 tysięcy żołnierzy. Bitwa rozpoczęła się po południu18 lipca 1792. Kościuszko umiejętnie wykorzystując posiadane siły i artylerię, aż do zmroku odpierał atakującego wroga. Najbardziej zacięty bój toczył się pod Uhańką, wtedy to w obawie rozbicia sił polskich zakopana została kasa dywizjna, zawierająca kilkadziesiąt złotych monet, poszukiwania tego skarbu trwają do dziś. W nocy wojska polskie wycofały się w pełnym porządku. W bitwie poległo 500 Rosjan i 650 Polaków, pochowanych we współnej mogile, której nadano formę kurhanu. W okresie II Rzeczpospolitej miejsce to było otoczone opieką, odbywały się uroczystości patriotyczne, przyjeżdżały wycieczki szkolne. W okrsie PRL-u, w imię swoiście pojętej przyjażni z ZSRR zakazano upamiętniania walki Polaków. Dyrektor pobliskiego Państwowego Gospodarstwa Rolnego znalazł inne, barbarzyńskie zastosowanie dla kurhanu, przez wiele lat wlewano tam gnojowicę z chlewni, bezczeszcząc to miejsce pamięci narodowej. msk